Bedrijfsopvolging sinds 2016
Oftewel: hoe deze ook te financieren
Directeur/grootaandeelhouder van een besloten vennootschap -hierna te noemen: bv - overlijdt en laat aandelen in zijn bv met onderneming na aan zijn bedrijfsopvolger, die hij bij testament aangewezen heeft. De bedrijfsopvolger aanvaardt de erfenis. Wat gebeurt er nu juridisch en fiscaal in grote lijnen ?
Fiscaal gezien, voor de inkomstenbelasting, hoeft er door vader vanwege staking van zijn onderneming niet over de stakingswinst afgerekend te worden. Door de vererving op de bedrijfsopvolger is hier geen sprake van een staking. De fiscale claim wordt "geruisloos" doorgeschoven naar de verkrijger, waaraan wel fiscaal de eis gesteld wordt, dat hij tenminste 5 jaar het bedrijf voortzet.
Bij vererving is in beginsel erfbelasting verschuldigd. Deze heffing blijft hier (deels) achterwege door de toepassing van de bedrijfsopvolgingsregeling sinds 2010, ook kortweg BOR te noemen. Deze regeling geeft onder meer een aantal vrijstellingen. De belangrijkste zijn ten eerste het verschil tussen liquidatiewaarde en waarde going concern van het ondernemingsvermogen, vervolgens een bedrag van ruim € 1000.000,00 en van het meerdere daarboven is nog eens 83 % vrij van erfbelasting.
Deze vrijstellingen zijn onder bepaalde voorwaarden ook van toepassing bij een schenking van de aandelen van de bv.
Wat is in dit kader interessant in de praktijk van de financiering van de opvolging ? Vader heeft een bv. Hij is enig aandeelhouder. Zijn zoon wil het bedrijf overnemen. Hij kan weinig financieren. Vader verkoopt zijn aandelen aan de bv van zijn zoon. Deze bv heeft zoon opgericht met het tegenwoordig vereiste minimumkapitaal van tenminste € 0,01. Meer is hij niet kwijt. Hij koopt via deze bv de aandelen van zijn vader. Hij betaalt vader door hem uit te betalen in preferente aandelen. Vader speelt hier zo de rol van de bank die deze overname en opvolging financiert door deze preferente aandelen als betaling te accepteren. Als aandeelhouder met preferente aandelen heeft hij als beloning recht op een jaarlijkse rente, te voldoen uit de winst van de bv.
Daarnaast spreken vader en zoon af, dat zoon de bestuurder is en het beleid voert. Vader is op de achtergrond adviseur. Zoon en vader spreken ook af hoe vader deze preferente aandelen aan zoon over gaat dragen. Dit kan bijvoorbeeld via een schenking of via verkoop van pakketten gedurende een aantal jaren. Ook vererving kan de weg zijn. Ingeval van schenking of vererving kan dit gebeuren met gebruikmaking van de voormelde grote vrijstellingen voor de schenk- en erfbelasting.
Ondertussen heeft zoon de zeggenschap binnen het bedrijf. Hij is bestuurder en heeft als bijzonder aandeelhouder de zeggenschap inzake bepaalde belangrijke besluiten. In de statuten kan eventueel nog opgenomen worden, dat goedkeuring van de aandeelhouders, waaronder vader, voor bepaalde belangrijke kwesties nodig is.
Deze zeggenschap kan eventueel ook vorm gegeven worden via de uitgifte van stemrechtloze preferente aandelen.
Daarnaast bestaan mogelijkheden, zoals hierboven al aangestipt, om deze aanpak, in samenwerking met een accountant of fiscalist, ook voor wat betreft inkomsten- en vennootschapsbelasting fiscaal gunstig te regelen.
Vader kan zo, fiscaal gunstig, de preferente aandelen via een testament door de zoon laten erven, voorzover deze aandelen al niet tijdens leven via een schenking of anderszins aan de zoon overgedragen zijn.
Zoonlief kan dan een beroep doen op voormelde vrijstellingen voor schenk- dan wel erfbelasting.
Wel is een eis dat de aandelen daarna tenminste 5 jaar door de nieuwe aandeelhouder gehouden worden. De reden hiervoor is dat de opvolger juridisch en fiscaal hetzelfde bij de onderneming betrokken moet zijn als vader/erflater. Anders vindt fiscaal een herrekening plaats, omdat dan alsnog door de fiscus gezegd wordt, dat er sprake is van een staking van de onderneming en daarmede een vrijval van verborgen winsten.
Conclusie: In een testament kan de bedrijfsopvolger aangewezen worden. Om de financiering voor deze bedrijfsopvolger mogelijk te maken is het van belang om al tijdens leven de omzetting van gewone aandelen in voormelde preferente aandelen te bewerkstelligen. Dit zou ook, als het niet anders kan, in het testament, geregeld kunnen worden.
Over ter beschikking gestelde vermogensbestanddelen, zoals bijvoorbeeld het bedrijfspand, aan de bv is het volgende te zeggen: hiervoor is fiscaal gezien voor de inkomstenbelasting bij overlijden ook een doorschuiffaciliteit aanwezig.
Ingeval van een schenking is er alleen een mogelijkheid tot uitstel van belastingheffing bij overdracht van de onderneming. De BOR is in beginsel niet van toepassing, behalve ten aanzien van onroerende zaken, die dienstbaar zijn aan de onderneming. De verhuur van het bedrijfspand door directeur grootaandeelhouder valt daar onder.
Een voorbeeld: Dochter erft van vader de aandelen in bv en het bedrijfspand uit het privé-vermogen van vader, ter beschikking gesteld aan de onderneming. In dat geval is de BOR op dit gehele vermogen van toepassing. De eventuele hypotheekschuld in privé op het bedrijfspand kan op het restsaldo van vaders nalatenschap afgetrokken worden, wat tot gevolg heeft dat dochter, gezien de hoogte daarvan, geen erfbelasting hoeft te betalen.
Conclusie: Het is de moeite waard om tijdig naar een bedrijfsopvolging te kijken. Het kan een flinke fiscale slok op een borrel schelen hoe deze vorm krijgt. Van belang is dan ook de overige erfgenamen niet te vergeten. Schretlen Notaris kan u hierin verder helpen.
